Kohabitacja przedmałżeńska w świetle badań naukowych - Iwona Ulfik-Jaworska

Wzrastająca popularność kohabitacji przedmałżeńskiej, czyli wspólnego zamieszkiwania par przed ślubem, prowokuje dyskusje oraz liczne badania poświęcone temu zjawisku. Dyskusje podejmowane są przede wszystkim w Europie Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych.

Badania wskazują na coraz większą powszechność zjawiska wspólnego mieszkania przed ślubem, czyli tzw. kohabitacji przedmałżeńskiej, oraz wzrost akceptacji społecznej dla związków nieformalnych. Oto niektóre wyniki i wnioski z badań prowadzonych przez socjologów i psychologów.

Dlaczego pary chcą mieszkać ze sobą przed ślubem?

- Zdecydowana większość badanych uważa, że mieszkanie ze sobą przed ślubem zwiększa szansę na szczęście małżeńskie, gdyż pozwala sprawdzić, czy partnerzy będą tworzyć udany związek w przyszłości (H. Larson, I. Janicka).

- W sytuacji nieporozumień i konfliktów łatwiej zakończyć związek kohabitacyjny niż małżeństwo (H. Larson, I. Janicka).

- Ważne są wygoda i względy ekonomiczne. Wspólne zamieszkiwanie pary pozwala na podział wydatków związanych z własnym utrzymaniem, co jest szczególnie korzystne dla osób mniej zamożnych (V. Legkauskas).

Czy wspólne zamieszkiwanie pary przed ślubem ma wpływ na trwałość i jakość małżeństwa?

- Wyniki większości prowadzonych na ten temat badań podają, że mieszkanie przed ślubem stanowi poważne ryzyko dla jakości i trwałości zawieranego w późniejszym czasie małżeństwa. Zjawisko to określane jest jako „efekt kohabitacji” (cohabitation efect) (S.L. Brown, L.A. Sanchez, S.L. Nock, J.D. Wright, N.G. Bennett, A.K. Blanc, D.E. Bloom).

- Małżeństwa poprzedzone okresem zamieszkiwania charakteryzują się wyższą częstością separacji i rozwodów niż małżeństwa zawierane bez wcześniejszego mieszkania razem (W. Axinn i A. Thornton).

- Istnieje 50% prawdopodobieństwo, że związek ulegnie rozpadowi, jeśli przynajmniej jeden z małżonków zamieszkiwał wcześniej bez ślubu w porównaniu ze związkiem osób, które nie kohabitowały przed ślubem (L.L. Bumpass i J.A. Sweet).

- Szczególnie zagrożeni rozwodem są ci, którzy zamieszkiwali przed ślubem z wieloma partnerami. Tak zwana seryjna kohabitacja stanowi bardzo poważne zagrożenie dla trwałości małżeństwa, ponieważ prowadzi do większej akceptacji sytuacji rozpadu związku (D.T. Lichter, Z. Qian).

- Prawdopodobieństwo rozpadu małżeństwa zwiększa się wraz ze wzrostem długości okresu mieszkania bez ślubu (E. Thomson, U. Colella).

- Zagrożenie rozpadu małżeństwa jest większe, kiedy partnerzy mieszkali razem przed małżeństwem dłużej niż sześć miesięcy. Krótszy okres kohabitacji przedmałżeńskiej (nieprzekraczający sześciu miesięcy) nie wiąże się z podwyższonym ryzykiem rozpadu związku małżeńskiego (J.D. Teachman i K.A. Polonko).

Dlaczego osoby, które przed ślubem mieszkały ze sobą, częściej mają nieudane małżeństwa?

- Kohabitacja przedmałżeńska może być związana z brakiem dojrzałości do stworzenia trwałego związku i podjęcia długoterminowych zobowiązań. Taką formę związku częściej podejmują osoby, które czują się nieprzygotowane do małżeństwa i do założenia rodziny (A. Kwak).

- Badania wykazały, że niektóre cechy osobowości i zachowania osób mieszkających z partnerem przed ślubem mogą utrudniać funkcjonowanie w związku trwałym. Są to na przykład: neurotyzm, niska samoocena, gorsza umiejętność komunikacji i współpracy, trudności w konsekwentnym realizowaniu swoich planów (K. Slany, A. DeMaris, G.R. Leslie).

- W wyniku mieszkania przed ślubem osoby kształtują swoje postawy i zachowania, które nie sprzyjają dobrej jakości późniejszego małżeństwa, np.: większy indywidualizm i silniejsza akceptacja kohabitacji, rozwodu oraz mniejsze przywiązanie do małżeństwa (E. Thomson, U. Colella).

- W związki kohabitacyjne częściej wchodzą osoby o liberalnych postawach dotyczących trwałości małżeństwa oraz separacji, dlatego pary te łatwiej się rozpadają, kiedy napotykają trudności życia małżeńskiego.

- Osoby mieszkające przed ślubem prezentują mniejsze przywiązanie do tradycyjnych ról płciowych i reguł życia rodzinnego, a po zawarciu związku małżeńskiego wolniej adaptują się do podejmowania konwencjonalnych ról małżeńskich i rodzicielskich, co sprzyja rozpadowi związku (A. Kwak, W.G. Axinn, A. Thornton, A. Booth, D. Johnson).

- Staż bycia w związku niezalegalizowanym i później w związku małżeńskim sumuje się i partnerzy szybciej wkraczają w fazę kryzysu małżeńskiego (C.L. Cohan).

- Na słabszą jakość i trwałość małżeństwa następującego po okresie wspólnego zamieszkiwania wpływa inercja kohabitacji przedmałżeńskiej – podjęcie decyzji o zawarciu małżeństwa, pomimo niskiej satysfakcji ze swojego związku. Okazuje się, że wspólne zamieszkiwanie zmienia relacje między partnerami oraz kontekst podejmowania decyzji o małżeństwie (silny wpływ społeczny). Partnerom trudniej jest się rozstać, pomimo że nie są w pełni zadowoleni ze swojego związku. Przede wszystkim wiele zainwestowali w tę relację (lata życia, wspólne inwestycje i inne) i trudno z tego rezygnować. Dodatkowo mogą pojawić się naciski (np. partnera, otoczenia), aby związek zalegalizować (S.M. Stanley, G.K. Rhodes i H.J. Markman). Okazuje się, że niektóre pary nie zdecydowałyby się na małżeństwo, gdyby nie doświadczenie wcześniejszego mieszkania razem.

Badania w Polsce

- 76-95% studentów różnych uczelni akceptuje wspólne zamieszkiwanie przed ślubem, ale większość respondentów odrzuca mieszkanie bez ślubu jako docelową formę związku (K. Slany).

- Badania prowadzone wśród młodzieży w latach 2003-2004 przez Katedrę Socjologii Rodziny i Wychowania KUL pokazały, że spośród 1653 ankietowanych zdecydowana większość młodych ludzi (90%) planuje w bliższej lub dalszej przyszłości zawarcie formalnie zalegalizowanego związku małżeńskiego. Tylko co trzecia osoba zamierza to uczynić bez wcześniejszego mieszkania razem, a blisko połowa planuje współzamieszkiwanie „na próbę” przed zalegalizowaniem związku (P. Kryczka).

- Wysoka akceptacja mieszkania przed ślubem wyraźnie koresponduje z zamieszkiwaniem w ośrodkach wielkomiejskich i miejskich, w znaczenie mniejszym stopniu dotyczy respondentów pochodzących z obszarów wiejskich (P. Kryczka).

Artykuł ukazał się w 5 nr. „Zbliżeń”.

www.pismozblizenia.pl

Bibliografia

Axinn W.G., Thornton A.: Mothers, Children, and Cohabitation: The Intergenerational Effect of Attitudes and Behavior. American Sociological Review, 1993, nr 58.

Axinn W.G., Thornton A.: The Relationship between Cohabitation and Divorce: Selectivity or Casual Influence? Demography, 1992, nr 29(3).

Bennett N.G., Blanc A.K., Bloom D.E.: Commitment and the Modern Union: Assessing the Link between Premarital Cohabitation and Subsequent Marital Stability. American Sociological Review, 1989, nr 53.

Booth A., Johnson D.: Premarital Cohabitation and Marital Success. Journal of Family Issues, 1988, nr 9.

Brown S.L., Sanchez L.A., Nock S.L., Wright J.D.: Links between premarital cohabitation and subsequent marital quality, stability, and divorce: A comparison of covenant versus standard marriages. Social Science Research, 2006, nr 35.

Cohan C.L., Kleinbaum S.: Toward a Greater Understanding of the Cohabitation Effect: Premarital Cohabitation and Marital Communication. Journal of Marriage and Family, 2002, nr 64.

Janicka I.: Kohabitacja a małżeństwo w perspektywie psychologicznej. Studium porównawcze. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2006.

Janicka I.: Perspektywy związków kohabitacyjnych, [w:] Psychologia rodziny. Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań, (red.) Rostowska T. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2009.

Kryczka P.: Obyczajowość przedmałżeńska. Tendencje zmian, [w]: Dyczewski L. (red.): Małżeństwo i rodzina w nowoczesnym społeczeństwie. Wydawnictwo KUL, Lublin 2007.

Kwak A.: Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2005.

Larson J.H.: The verdicct on cohabitation vs. marriage. Marriage and Family, 2001, nr 23.

Legkauskas V.: Effects of Premarital Cohabitation on Relationship Satisfaction and Stability of Cohabiting and Married Couples. Social Sciences/Socialinai mokslai, 2008, nr 3(61).

Legkauskas V., Stankevičienė D.: Premarital Sex and Marital Satisfaction of Middle Aged Men and Women: A Study Lithuanian Couples. Sex Roles, 2009, nr 60.

Lichter D.T., Qian Z.: Serial Cohabitation and the Marital Life Course. Journal of Marriage and Family, 2008, nr 70.

Slany K.: Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2002.

Stanley S.M., Rhoades G.K., Markman H.J.: Sliding Versus Deciding: Inertia and the Premarital Cohabitation Effect. Family Relations, 2006, nr 55.

Szukalski P.: Kohabitacja w Polsce, [w:] Warzywoda-Kruszyńska W., Szukalski P. (red.): Rodzina w zmieniającym się społeczeństwie polskim. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.

Teachman J.D. Polonko K.A.: Cohabitation and marital stability in the United States. Social Forces, 1990, nr 69 (1).

Thomson E., Colella U.: Cohabitation and Marital Stability: Quality or Commitment? Journal of Marriage and the Family, 1992, nr 54.

Iwona Ulfik-Jaworska – doktor psychologii. Pracownik naukowy Instytutu Psychologii KUL Jana Pawła II. Specjalizuje się w psychologii małżeństwa i rodziny oraz psychologii mediów. Prywatnie: żona i mama.